Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik, çocukluk döneminde eleştiriye maruz kalmanın etkileri hakkında bilgi verdi.
Suçluluk Duygusunun Psikolojik Etkileri
Çocukluk dönemini suçlayıcı ve eleştirel ebeveyn gözetiminde geçiren bireyler, yetişkinlik döneminde çevreleriyle sağlıklı iletişim kurmakta zorlanabilir. Güvensizlik hissi, bu bireylerde ilerleyen süreçte anksiyete ve depresyon gibi psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebilir.
Aileleri tarafından sürekli eleştirilen çocuklar, kendilerine yöneltilen ağır sözleri anlamlandırmakta zorlanır. Eğer bu süreç ebeveynler tarafından sağlıklı bir şekilde yönetilmezse, çocukların öz saygıları zarar görebilir. Çevresiyle sağlıklı bir bağ kuramayan çocuklar, okulda başarısızlık yaşayabilir ve yetişkinlikte öfke kontrolü problemleriyle karşılaşabilir.
Sürekli suçlanan bir çocuk şu sorunlarla karşılaşabilir:
- Anksiyete bozuklukları
- Depresyon
- Özgüven eksikliği
- Kaçınma davranışı
- Erteleme alışkanlığı
- Yalan söyleme eğilimi
- Sürekli gizlenme ihtiyacı
- Aşırı öfke ve sinirlilik hali
- İçe kapanıklık
Bu bulgular, çocukluk döneminde aşırı eleştirinin bireyin ruhsal gelişimine ciddi zararlar verdiğini göstermektedir. Çocukları yetiştirirken, yapılan eleştirilerin dikkatle seçilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.
Çocuklukta Sürekli Eleştirinin Etkileri
Çocukluk döneminde sürekli eleştiriye maruz kalmak, bireyde değersizlik hissini güçlendirir. Bu durum, kişinin her davranışını sorgulamasına ve dış eleştiriler olmadan bile kendini sürekli yargılamasına neden olabilir.
Mükemmeliyetçilik eğilimi de bu süreçte gelişebilir. Sürekli eleştirilen çocuklar, hata yapmamak adına aşırı çaba sarf eder. Ancak bu süreç, bireyin sosyal ilişkilerde kaygı yaşamasına ve insanlarla iletişim kurmaktan kaçınmasına neden olabilir.
Eleştirinin dozu arttıkça çocuklar kendi iç dünyalarına çekilmeye başlar. Kaygı düzeyleri artar, çevreleriyle sağlıklı ilişkiler kuramazlar ve özgüven eksikliği yaşarlar. Bu durum, yetişkinlikte bireyin başkalarını sürekli yargılamasına ve suçlayıcı bir bakış açısı geliştirmesine yol açabilir.
Yetişkinlikte Suçluluk Duygusu
Çocukluk döneminde aşırı eleştiriye maruz kalan bireyler, yetişkinliklerinde de bu etkileri taşırlar. Eleştirilerek büyüyen bireyler, kendilerini kabul ettirmek için sürekli çaba harcar. Başarılarını görmezden gelerek eksikliklerine odaklanırlar ve çevrelerinden onay almadan hareket etmekte zorlanırlar.
Kaygılı ve tedirgin hissetme eğiliminde olan bu bireyler, kırılganlıklarını ve mutsuzluklarını öfke ve saldırganlıkla dışa vurabilirler. Sürekli azarlanan ve suçlanan çocuklar, yetişkinliklerinde hem kendilerine hem de çevrelerine zarar verebilecek bir ruh haline bürünebilirler.
Sağlıklı Bir Çocukluk İçin Ne Yapılmalı?
Özellikle 0-7 yaş döneminde çocukların duygusal ihtiyaçlarının karşılanması büyük önem taşımaktadır. Çocukların sağlıklı ilişkiler kurabilmesi ve kendilerini doğru şekilde ifade edebilmeleri için ebeveynlerin bilinçli hareket etmeleri gerekmektedir.
Uzmanlar, ebeveynlerin çocuklarını eleştirirken yapıcı bir dil kullanmalarını ve eleştiriyi kişiliğe değil davranışa yönlendirmelerini önermektedir. Çocuğun psikolojik sağlığını koruyabilmek adına, gerektiğinde profesyonel aile danışmanlığı hizmetlerinden faydalanmanın önemine dikkat çekilmektedir.
