Dopamin: Beynin Ödül Mekanizması
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Psikiyatri Uzmanı Prof. Dr. Onur Noyan, Yeşilay Haftası kapsamında bağımlılık türlerine dair önemli açıklamalarda bulundu.
Dopaminin beynin ödül mekanizmasını yönettiğini belirten Prof. Dr. Noyan, “Bizim tüm davranışlarımız dopamin salgılamak üzerine kurgulanır ve beyin her zaman haz peşinde koşar. Yemek yemek, spor yapmak, arkadaşlarla vakit geçirmek gibi aktiviteler belirli miktarda dopamin salgılanmasını sağlar. Ancak madde kullanımı, sosyal medya, oyun ve kumar gibi alışkanlıklar, beyinde aşırı dopamin salgılanmasına yol açarak bağımlılığa neden olur.” dedi.
Dijital ve Sosyal Medya Bağımlılığına Dikkat!
Dijital dünyanın kişilere çabasız ve hızlı ödüller sunduğunu vurgulayan Prof. Dr. Noyan, “Sosyal medyada beğeni almak, oyunlarda başarı elde etmek gibi durumlar beynin ödül merkezini sürekli uyarıyor. Bu da bireyin daha fazla uyarılma ihtiyacı duymasına ve bağımlılık geliştirmesine yol açıyor.” diye konuştu.
Özellikle gençlerin, popüler olanın peşinden gitme eğiliminde olduğunu belirten Prof. Dr. Noyan, “Başkaları tarafından onaylanma arzusu, kişiyi sürekli paylaşım yapmaya ve sosyal medyada vakit geçirmeye yönlendiriyor. Bu da zamanla bireyin gerçek sosyal ilişkilerden kopmasına neden olabiliyor.” ifadelerini kullandı.
Alışveriş ve Gıda Bağımlılığı Yaygınlaşıyor
Alışveriş bağımlılığının giderek arttığını ifade eden Prof. Dr. Noyan, “Tek tıkla alışveriş yapma kolaylığı, bireyleri bilinçsiz harcamaya yönlendiriyor ve dijital bağımlılıkla iç içe geçiyor.” dedi.
Gıda bağımlılığı konusunda da uyarılarda bulunan Prof. Dr. Noyan, “İşlenmiş gıdalar, dopamin seviyesini hızlıca artırarak aşırı tüketimi teşvik ediyor. Bu durum, bireyin sağlıklı besinlerden keyif almasını engelliyor.” diye ekledi.
Kumar ve Oyun Bağımlılığı Global Bir Sorun
Oyun ve kumar bağımlılığının dünyada en yaygın davranışsal bağımlılıklardan biri olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Noyan, “Bilgisayar oyunlarında kazanç-kayıp döngüsü sürekli ödül mekanizmasını tetikliyor. Bu da bireyin sosyal hayatından koparak oyun dünyasına bağımlı hale gelmesine neden oluyor.” dedi.
Pandemi sürecinde kumar bağımlılığının arttığını belirten Prof. Dr. Noyan, “Akıllı telefonların yaygınlaşmasıyla birlikte kumar sitelerine erişim kolaylaştı ve bu durum bağımlılığı tetikledi.” ifadelerini kullandı.
Bağımlılıktan Korunmada Aile İletişimi Önemli
Bağımlılıktan korunmanın en etkili yolunun sağlıklı aile iletişimi olduğunu belirten Prof. Dr. Noyan, “Çocuklar kendilerine güvenli bir bağ kuramazlarsa, sosyal medyadan ya da sağlıksız alışkanlıklardan bu boşluğu doldurmaya çalışırlar.” dedi.
Aile içi etkileşimin bağımlılığı önlemedeki rolüne değinen Prof. Dr. Noyan, “Araştırmalar, aileleriyle akşam yemeği yiyen çocukların bağımlılıklara daha az eğilim gösterdiğini ortaya koyuyor.” ifadelerini kullandı.
