Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Turan Uslu, akıllı telefon kullanımının kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına ve göz yorgunluğuna yol açabileceği konusunda önemli uyarılarda bulundu.
Akıllı Telefon Kullanımı Artıyor
Günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası haline gelen akıllı telefonlar, kullanıcıların sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Yapılan araştırmalara göre, 2024 yılında dünya genelinde 4 milyardan fazla kişi akıllı telefon kullanıyor. Bu sayının 2029 yılında 6 milyarı aşması bekleniyor.
Covid-19 pandemisi sırasında telefon kullanımının arttığı bilimsel çalışmalarla ortaya konuldu. 2021 yılında yapılan bir araştırmada, internet kullanıcılarının %70’inin pandemi sürecinde telefon kullanım sürelerini artırdığı, ebeveynlerin ise çocuklarının akıllı cihazlara bağımlı hale geldiğini bildirdiği ifade edildi.
Ancak bu yoğun kullanımın kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına, göz yorgunluğuna, uyku kalitesinin düşmesine ve psikolojik iyilik halinin bozulmasına neden olduğu belirtildi.
Akıllı Telefon Kullanımı ve Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları
Akıllı telefonların sık ve uzun süreli kullanımı boyun, sırt, bel, omuz, bilek ve ellerde ciddi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.
- 2023 yılında yapılan bir araştırmada, akıllı telefon kullanıcılarının %50 ila %84’ünün kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları yaşadığı belirlendi.
- 2022 yılına ait bir başka çalışmada, akıllı telefon bağımlılığı ile kas-iskelet bozuklukları arasında doğrudan bir ilişki olduğu saptandı.
- Boyun ağrısı: %55,8 - %89,9
- Omuz ağrısı: %37,8 - %71,6
- Bilek ve el ağrısı: %13 - %32
- Dirsek ağrısı: %14,1 - %15
Özellikle telefon ekranına 8 saatten fazla bakan ve uyumadan önce karanlıkta en az 30 dakika telefon kullanan bireylerin uyku kalitesinin düştüğü ortaya kondu.
Akıllı Telefon Kullanımına Bağlı Ergonomik Riskler
Akıllı telefonların yanlış kullanımı, vücutta kalıcı duruş bozukluklarına ve eklem rahatsızlıklarına neden olabiliyor. Uzmanlar, şu risk faktörlerine dikkat çekiyor:
1. Olumsuz Duruşlar
Telefon kullanırken baş öne eğik, omuzlar yuvarlak ve kambur bir pozisyonda durulması, boyun, omuz ve sırt kaslarında zorlanmaya ve bağ dokularında hasara yol açabiliyor.
2. Uzun Süreli Statik Duruşlar
Hareketsiz kalmak, kaslarda gerginlik ve iltihaplanmaya sebep olabilir. Özellikle uzun süre aynı pozisyonda kalmak, kas yorgunluğuna ve duruş bozukluklarına neden olabiliyor.
3. Tekrarlayan Hareketler
Sürekli kaydırma, yazma ve telefon ekranına dokunma hareketleri, başparmak, bilek ve dirseklerde tendon iltihaplanmasına ve sinir sıkışmalarına yol açabiliyor.
4. Kavrama Kuvvetleri
Telefonları sıkı bir şekilde kavramak, el ve bilek kaslarını gereksiz yere zorlayarak kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının artmasına sebep olabilir.
5. Mavi Işık Emisyonu
Telefon ekranlarından yayılan mavi ışık, göz sağlığını olumsuz etkileyebilir ve uyku düzenini bozabilir. Uzun süreli telefon kullanımı, göz yorgunluğu, baş ağrısı ve bulanık görme sorunlarına neden olabilir.
Akıllı Telefon Kullanımına Bağlı Rahatsızlıklar
1. Teknoloji Boynu (Text Neck): Boyun, omuz ve sırt ağrıları, baş ağrısı, boyun hareketlerinde kısıtlılık, çene ağrısı ve ellerde uyuşma ile kendini gösterir.
2. De Quervain Tendoniti: Başparmak ve bilekte aşırı kullanım sonucu gelişen tendon iltihabıdır.
3. Karpal Tünel Sendromu: El bileğindeki sinir sıkışması nedeniyle parmaklarda uyuşma ve karıncalanmaya neden olur.
4. Dijital Göz Yorgunluğu: Uzun süre ekrana bakmak, göz kuruluğu, baş ağrısı ve odaklanma problemlerine yol açabilir.
Akıllı Telefon Kullanımını Daha Sağlıklı Hale Getirmek İçin Öneriler
- Telefonunuzu göz hizasında tutun ve uzun süre başınızı öne eğerek kullanmaktan kaçının.
- Dik oturun ve kambur durmaktan kaçının.
- Ekran süresini sınırlandırın, özellikle yatakta ve karanlıkta telefon kullanmamaya özen gösterin.
- 20-20-20 kuralını uygulayın: Her 20 dakikada bir, 20 saniye boyunca 20 adım ötedeki bir noktaya bakarak gözlerinizi dinlendirin.
- Telefon tutuşunuzu değiştirin ve el bileğini zorlamayan aksesuarlar kullanın.
- Sık sık mola verin ve ellerinizi, bileklerinizi ve boynunuzu esnetin.
- Mavi ışık filtrelerini kullanın veya ekran parlaklığını azaltarak göz sağlığınızı koruyun.
Akıllı telefonlar, hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olsa da, bilinçsiz kullanım ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Ergonomik önlemler alarak ve kullanım alışkanlıklarınızı değiştirerek uzun vadeli sağlık sorunlarının önüne geçebilirsiniz.
